I. PROBLEMY ORGANIZACYJNE I ORGANY SPÓŁDZIELNI.
W październiku 1956r. powstał Komitet organizacyjny Spółdzielni Budowlano – Mieszkaniowej „Piast” w Krakowie.
2 maja 1957r. Komitet ten w składzie:
– Stefan Dobosz – przewodniczący
– Roman Złotek – członek
– Edward Mielczarek – członek
– Józef Dudzik – członek
– Władysław Grela – członek
– Henryk Bałaban – członek
podjął uchwałę o celowości powołania Spółdzielni Mieszkaniowej.
W dniu 9 maja 1957r. odbyło się w lokalu przy ul. Skarbowej 2 Walne Zebranie Założycielskie Członków „Związkowej Spółdzielni Mieszkaniowej „Piast” w Krakowie przy udziale 33 członków. Przyjęto wówczas statut Spółdzielni i wybrano pierwszą Radę Nadzorczą w składzie:
– Henryk Bałaban
– Stefan Dobosz
– Julian Filipek
– Antoni Górnicz
– Zofia Leszko
– Antoni Romatowski
– Zbigniew Buszek
oraz trzech zastępców: Zygmunt Fischer, Franciszek Rutowski i Tomasz Strzembosz.
Pierwszym przewodniczącym Rady Nadzorczej został wybrany Stefan Dobosz.
Walne Zgromadzenie wybrało też pierwszy Zarząd Spółdzielni w składzie:
– Zdzisław Buja
– Józef Dudzik
– Władysław Grela (który został I Prezesem naszej Spółdzielni).
Od momentu rejestracji Spółdzielni funkcję przewodniczącego Rady Nadzorczej objął Henryk Bałaban, piastując ją przez dwa lata. W kolejnych latach (1959-1962 i 1964-1967) na czele Rady Nadzorczej stał Emil Nędzowski. W roku 1963 przewodniczył Radzie Stanisław Wawrzycki.
W latach 1968-1983 to jest przez szesnaście lat, funkcję przewodniczącego Rady Nadzorczej piastował Tadeusz Lipski. Był to okres trudny dla spółdzielczości mieszkaniowej ze względów politycznych.
W następnym okresie, to jest w latach 1984-1989 Radą Nadzorczą kierował Jacek Kański. Był on członkiem Rady już od 1959 roku, czyli w sumie 31 lat uczestniczył w pracach Rady.
Duże zasługi dla rozwoju Spółdzielni położyli w różnych okresach nie żyjący już dziś członkowie Rad Nadzorczych Bronisław Oyrzanowski i Józef Słodyk oraz wieloletni członek zarządu Julian Filipek.
Spółdzielnia „Piast”, podobnie jak wszystkie inne spółdzielnie mieszkaniowe, zobligowana została do przyjmowania warunków narzucanych jej przez miejscowe władze polityczne i administracyjne. Część nowo wybudowanych mieszkań z góry przeznaczano dla osób figurujących na listach przygotowanych przez te władze, między innymi dla pracowników kombinatu metalurgicznego w Nowej Hucie. Także dla mieszkańców tych budynków, które podlegały wyburzeniu. Również przedsiębiorstwa budowlane uzależniały podjęcie się wykonawstwa od przekazania im określonej ilości mieszkań. Te okoliczności sprawiły, że wśród członków naszej Spółdzielni pojawiły się osoby posiadające spółdzielcze – lokatorskie prawo do mieszkania. Przedłużał się też czas oczekiwania na mieszkanie. Dlatego podkreślić trzeba, że w tamtym okresie tj. przed rokiem 1990-tym, samodzielność rad nadzorczych i zarządu, w najbardziej newralgicznym punkcie działalności Spółdzielni – kolejności przydziału mieszkań, była bardzo ograniczona. Na liście członków oczekujących figurowało ponad 200 osób, a Spółdzielnia nie miała możliwości zaspokojenia ich potrzeb.
Kolejnym przewodniczącym Rady Nadzorczej byli:
– w roku 1990 – Bogdan Badowski
– w roku 1991 – Janusz Proskurnicki
– w latach 1992-1994 i 1998-2001 – Krzysztof Maślanka
– w latach 1995-1997 – Zdzisław Wójcikiewicz
– w latach 2002-2006 – Przemysław Sobkowiak
– w latach 2007-2009 – Stanisław Durłak
– w roku 2010 – Feliks Koziński
– w roku 2011 i w latach 2014 – 2017 – Andrzej Okręglicki
– w roku 2012 – Józef Grzybczyk
– w roku 2013 – Krystyna Szopińska – Czubała.
Zarówno Rady Nadzorcze jak i Zarządy Spółdzielni rekrutowały się w większości spośród członków zaangażowanych w ruch spółdzielczy, w szczególności zaś w rozwój reprezentowanej przez nich Spółdzielni.
Na czele Zarządu przez bardzo długi okres, bo od roku 1956 do 15 marca 1990 stał Władysław Grela, którego umiejętnościom Spółdzielnia „Piast” wiele zawdzięcza.
Kolejnymi prezesami Zarządu byli:
– w latach 1990-1991 – Andrzej Konopka
– w latach 1991-1993 – Stanisław Wierzbicki
– w latach 1993-1994 – Jan Seweryn
– w latach 1994-2009 – Waldemar Trzciński
– od roku 2009 – Roman Skrobiszewski.
Aktualnie (od 01.01.2015r.) w składzie Zarządu są ponadto:
– Przemysław Miłoń – v-ce Prezes Zarządu
– oraz Regina Kucharczyk – Członek Zarządu.
Od 1994r. nastąpiła stabilizacja w obsadzie Zarządu, co pozytywnie wpłynęło na organizację i zarządzanie Spółdzielnią.
Spółdzielnia funkcjonuje w oparciu o strukturę organizacyjną i szereg regulaminów zatwierdzonych przez Radę Nadzorczą, co zabezpiecza prawidłowe wypełnianie obowiązków spoczywających na Spółdzielni.
Należy podkreślić role i znaczenie najwyższego organu Spółdzielni jakim jest Walne Zgromadzenie, które w minionych latach miało formę również Zebrania Przedstawicieli.
Walne Zgromadzenie uchwala statut Spółdzielni i podejmuje uchwały dotyczące najważniejszych problemów Spółdzielni. Bardzo ważną funkcję w Spółdzielni zawsze spełniały i spełniają Domowe Komitety Mieszkańców, których podstawowym zadaniem jest bieżące reprezentowanie mieszkańców wobec administracji i organów Spółdzielni we wszystkich sprawach dotyczących danego budynku i jego otoczenia. Komitety działają w oparciu o uchwały ogólnego zebrania mieszkańców danego budynku. Dwa razy do roku członkowie DKM-ów spotykają się z Zarządem i Radą Nadzorczą Spółdzielni. Wielu oddanych i aktywnych przewodniczących oraz członków DKM-ów Spółdzielni „Piast” dbających o swoje budynki i ich otoczenie, zasługuje na szczególne wyróżnienie, a także podziękowanie.
Aktualnie wśród prawie czterotysięcznej (3,7) liczbie członków naszej spółdzielni jest 10-ciu najstarszych stażem członkowskim. Są to:
– Krzysztof Bień (nr czł. 3)
– Włodzimierz Śliwczyński (65)
– Józef Pająk ( 71)
– Zygmunt Szweykowski (73)
– Danuta Wiśniowska – Batowska (148)
– Eugenia Sorska (157)
– Zofia Chłobowska (165)
– Stefania Warchał (190)
– Tadeusz Cichocki (197)
– Czesław Sokołowski (200).
Wracając jeszcze do minionych lat należy wspomnieć dość istotne wydarzenie w Spółdzielni „Piast”, które miało miejsce w roku 1970. Nastąpiło wówczas pod presją władz Związku Spółdzielni Mieszkaniowych w Krakowie połączenie ze Związkową Spółdzielnią „Piast”, Spółdzielni Mieszkaniowej „Nowy Dom” z 3-ma budynkami przy ul. Dunin-Wąsowicza 11, 16 i 20 oraz rozpoczętą inwestycją przy ul. Królewskiej 51-55. Zmieniono także wskutek tego dotychczasową nazwę Spółdzielni „Piast” ze „Związkowej” na obecną, czyli Zjednoczoną Spółdzielnię Budowlano – Mieszkaniową „Piast”.
W tych latach godnym odnotowania jest również fakt, bardzo aktywnej i bogatej programowo funkcjonującej w Spółdzielni „Piast” tzw. „Działalności społeczno – kulturalnej” przy ul. Kazimierza Wielkiego 117 – klub „Zakątek”, a w lokalu przy ul. Kazimierza Wielkiego 22 klub dla dzieci „Piast i Rzepicha”, będący rodzajem przedszkola. Klub „Zakątek” prowadzony bardzo sprawnie przez p. Helenę Korczyk organizował imprezy i kursy np. języków obcych, tańca itp. W latach 90-tych działalność ta została zawieszona, a lokale przejęły funkcję lokali użytkowych.
Spośród wielu pracowników Spółdzielni „Piast”, którzy szczególnie wyróżnili się w okresie tych 60-lat, jest p. Zofia Kmicikiewicz o 33 – letnim stażu pracy, w tym 29 lat na stanowisku Głównego Księgowego (06.03.1958-31.03.1991).
Spółdzielnia „Piast” w pierwszym okresie swego istnienia wielokrotnie zmieniała swoją siedzibę. Zarząd wraz z administracją Spółdzielni zajmował kolejno małe pomieszczenia: przy ul. Floriańskiej 45, przy ul. Krupniczej w byłej Bursie ks. Kuznowicza i przy ul. Smoczej. Następnie Biuro Spółdzielni znajdowało się we własnych budynkach przy
ul. Mazowieckiej 5, przy ul. Kolberga 14a, a od 1973 roku przy ul. Helclów 19a i od 1990 roku w obecnym lokalu przy ul. Kazimierza Wielkiego 67.
II. ZASOBY MIESZKANIOWE I ICH EKSPLOATACJA.
Pierwszym wybudowanym w roku 1959 przez Spółdzielnię „Piast” obiektem był modernistyczny sześciopiętrowy budynek mieszkalny przy ul. Mazowieckiej 5. Projektantem jego był inż. arch. Krzysztof Bień – jeden z 33 członków – założycieli Spółdzielni „Piast”. Wykonawcą było przedsiębiorstwo: Zjednoczenie Budownictwa Miejskiego. W latach następnych inż. K. Bień zaprojektował jeszcze kilka dalszych budynków dla Spółdzielni „Piast”.
Później jednak pracownie projektowe indywidualnych architektów zostały zinstytucjonalizowane. Powstały duże, wielobranżowe biura projektów. Największym na terenie Krakowa dla budownictwa mieszkaniowego było biuro „Miastoprojekt”. Nazwiska autorów projektów stawały się coraz bardziej anonimowe. Realizację poszczególnych budów zlecano państwowym przedsiębiorstwom budowlanym poprzez tzw. powiernictwo. Później używano nazwy „Inwestor zastępczy”. Powiernikiem był przeważnie Zakład Usług Inwestycyjnych (ZUI), przekształcony później w „Inwestprojekt”.
Znaczna część obiektów realizowanych przez Spółdzielnię „Piast” była rozproszona, poza kilkoma większymi zespołami budynków jak osiedle Zakątek, ul. Łokietka, czy ul. Kazimierza Wielkiego. Stąd też znalezienie generalnego wykonawcy robót było coraz trudniejsze. Przedsiębiorstwa budowlane wolały bowiem koncentrować się na budowach dużych zespołów osiedlowych, usytuowanych na niezabudowanym terenie z łatwym dostępem dla wszelkiego rodzaju sprzętu mechanicznego, dźwigów i transportu. Sytuacja ta uchroniła Spółdzielnię „Piast” przed stosowaniem w większości, jak uważano w owym czasie najnowocześniejszej technologii „wielkiej płyty”, dziś zarzuconej z powodu jej wad technologicznych.
Charakter Spółdzielni „Piast” jako własnościowej ograniczał ilość kandydatów na mieszkania, gdyż wkład budowlany był znacznie wyższy w porównaniu ze spółdzielniami lokatorskimi. Stąd też osiągane przez naszą Spółdzielnię efekty kubaturowe były znacznie mniejsze w porównaniu z dużymi krakowskimi spółdzielniami mieszkaniowymi takimi jak: „Wspólnota”, „Krakus”, „Kościuszko”, „Hutnik” czy „Krakowska Spółdzielnia Mieszkaniowa”.
Tym niemniej oddawanie budynków do eksploatacji w Spółdzielni „Piast” było w niektórych okresach dość znaczne.
I tak:
– w latach 1959-60 7 budynków o 104 mieszkaniach
– w latach 1961-70 12 budynków o 386 mieszkaniach
– w latach 1971-80 53 budynki o 1.956 mieszkaniach
– w latach 1981-90 10 budynków o 251 mieszkaniach
– w latach 1991-2000 11 budynków o 23 mieszkaniach
Ogółem : 93 budynki o 2.900 mieszkaniach.
Ponadto w latach 70-tych i 80-tych, Spółdzielnia „Piast” niezależnie od przyjętych trzech budynków od wspomnianej Spółdzielni „Nowy Dom”, przejęła w ramach tak zwanej „rejonizacji” od innych Spółdzielni 13 budynków.
Obsługa finansowa działalności inwestycyjnej należała do ówczesnego Banku Inwestycyjnego. Obsługa finansowa członków Spółdzielni prowadzona była przez Bank PKO. Bank ten udzielał członkom kredytu, którego część w zależności od terminu spłaty była umarzana w granicach 20-40%.
W latach sześćdziesiątych przy Wojewódzkim Związku Spółdzielni Mieszkaniowych utworzono dodatkowo Firmę „Lokum”, która zajmowała się obrotem dewizowym związanym z zakupem mieszkań.
Zasoby Spółdzielni „Piast” wg stanu na 31.12.2016r. obejmują:
– 105 budynków mieszkalnych
– 6 pawilonów handlowo – usługowych,
– 22 zespoły garaży wolnostojących (157 garaży).
Budynki to 3520 mieszkań o powierzchni 166.519 m2 oraz 290 garaży wbudowanych o powierzchni 4.829m2.
Z powyższych danych wynika, że Spółdzielnia „Piast” należała do spółdzielni mieszkaniowych średniej wielkości. Duże spółdzielnie lokatorskie zrzeszały po kilkanaście tysięcy członków. Praktyka wykazała, że administrowanie tak dużymi zasobami mieszkaniowymi jest trudne i nieefektywne. Nie sprzyja też tworzeniu więzi i utrzymaniu bieżących kontaktów między organami statutowymi spółdzielni i jej członkami.
Uchwalona w roku 2000 ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych wywołała spodziewany efekt. Duże giganty mieszkaniowe podzieliły się z różnym zresztą powodzeniem na mniejsze organizmy.
Wśród Członków Spółdzielni „Piast” – jak już podkreślono – spółdzielni o średnich rozmiarach, nie stwierdzono większych tendencji zmierzających do jej ewentualnego podziału. Fakt, że lokalizacja znacznej ilości obiektów jest rozproszona, a więc brak jest większych zespołów, które mogłyby utworzyć zwarte struktury oraz niejednolite rozmieszczenie lokali użytkowych, było zdecydowanymi argumentami przeciwko rozważaniom o podziale Spółdzielni „Piast”.
W wyniku tych dyskusji przyjęto kierunek działania względnej stabilizacji organów Spółdzielni oraz energiczne i skuteczne uporządkowanie organizacji wewnętrznych służb Spółdzielni i ich systematycznej poprawy działania.
Równolegle z tym, zmienia się także funkcja i rola organów Spółdzielni: Zarządu, Rady Nadzorczej oraz Zebrania Przedstawicieli. Spółdzielnia stała się faktycznie samodzielną jednostką gospodarczą kierowaną przez wybierany w drodze konkursu Zarząd, bieżąco kontrolowany i nadzorowany przez Radę Nadzorczą, wybieraną przez Zebranie Przedstawicieli Członków Spółdzielni.
W zakresie eksploatacji głównym zadaniem stało się bezwzględne utrzymanie zasobów Spółdzielni w bieżącej sprawności technicznej zgodnie z wymogami prawa budowlanego, a także utrzymanie porządku i czystości na całej powierzchni eksploatacyjnej oraz terenów zielonych.
